Toaleta dla każdego
Celem tego międzynarodowego projektu jest stworzenie uniwersalnej toalety dla osób z ograniczeniami w poruszaniu się. Na Politechnice Wiedeńskiej powstanie prototyp urządzenia, które sprosta potrzebom zarówno osób z niepełnosprawnościami, jak i seniorów. W badaniach i testach uczestniczą partnerzy z Holandii, Belgii, Polski i Rumunii. Chcą, by „Toaleta dla każdego” zaistniała szeroko w przestrzeniach użyteczności publicznej: kinach, teatrach, domach kultury, restauracjach czy hotelach. Polskim partnerem projektu jest Fundacja Na Miejscu, która specjalizuje się w badaniu i projektowaniu przyjaznych przestrzeni publicznych, z uwzględnieniem potrzeb seniorów.
W krajach rozwiniętych średnia długość życia wydłuża się i coraz więcej mieszkańców mierzy się z przewlekłymi chorobami wieku podeszłego. Oprócz cukrzycy, osteoporozy czy miażdżycy, problemy urologiczne są tym, na co szczególnie często skarżą się pacjenci geriatryczni. Wraz z wiekiem nerki coraz gorzej zagęszczają mocz, osłabione mięśnie kegla u kobiet powodują jego popuszczanie, u mężczyzn – powiększona prostata nie pozwala na dokładne opróżnianie pęcherza . On sam traci pojemność, cewka moczowa u obu płci skraca się. Aktywności w ciągu dnia zaczynają być podporządkowane dostępnością do toalety. U wielu osób problemy nasilają się w nocy – National Sleep Foundation zapytało o ten problem osoby w wieku od 55 do 84 lat. Dwie trzecie z nich przynajmniej kilka razy w tygodniu nie wysypiało się dostatecznie z powodu konieczności częstego oddawania moczu. Drugą grupą, dla dla której dostęp do toalet jest szczególnie istotny, są osoby z niepełnosprawnościami ruchowymi. Wiele z nich przy dostępie do odpowiedniego sprzętu i udogodnień w przestrzeni prywatnej i publicznej, jest w stanie funkcjonować samodzielnie. W obu tych grupach utrudniony dostęp do toalet, z których można szybko i wygodnie skorzystać, powoduje znaczne obniżenie jakości życia i wycofywanie się się z aktywności społecznych, za czym może iść obniżenie nastroju i pogłębiające się stany depresyjne.
W muzeach, galeriach handlowych, urzędach czy parkach coraz łatwiej dziś znaleźć toalety z charakterystycznym symbolem postaci na wózku. Dobrze, że w ogóle są – z szerszym wejściem, niżej zamontowanym zlewem, z podpórkami przy muszli klozetowej, za które można złapać. Ale toalety te, nie mogą sprostać wszystkim potrzebom. O ile sprawnej ruchowo osobie obojętne jest na przykład to, jak daleko od ściany znajduje się muszla klozetowa lub z której strony sedesu jest więcej miejsca, dla osób z różnorodnymi ograniczeniami ruchowymi te kwestie są bardzo ważne i to one znacznym stopniu wpływają na komfort, a czasem – na możliwość skorzystania z toalety. Inaczej robi to osoba mająca porażoną jedną stronę ciała (czy lewą, czy prawą – to również czyni ogromną różnicę), inaczej – ktoś z porażeniem dwu lub cztero-kończynowym. Osoby starsze potrzebują wielu miejsc podparcia przy poruszaniu się po łazience, osoby na wózkach – przestrzeni, by swobodnie nim manewrować, a także możliwości wyboru, z której strony muszli klozetowej podjechać.
Toilet4me2 / Toaleta dla każdego od początku powstaje z myślą o zaspokojeniu potrzeb jak najszerszej grupy użytkowników. Do pracy przy projekcie zaangażowano międzynarodowy zespół, na czele którego stoją inżynierowie z Politechniki Wiedeńskiej. To oni, na podstawie ankiet i pogłębionych wywiadów, stworzą prototyp inteligentnej, uniwersalnej toalety, która – po fazie testowania i udoskonalania, będzie miała szansę na wejście do produkcji. Projekt rozpoczął się w 2020 roku i potrwa trzy lata.
Etapy pracy
Zaczęło się od rozmów. W Polsce, Holandii, Belgii i Rumunii lokalni badacze i badaczki przeprowadzają rozmowy i konsultacje z osobami o różnym stopniu ograniczenia ruchowego (w tym – z osobami starszymi, osobami z niepełnosprawnością wrodzoną lub nabytą, a także – z opiekunkami i opiekunami takich osób). Wywiady poprzedzane są prezentacją istniejących już na rynku rozwiązań – w Polsce wykorzystano do tego jedno z modelowych mieszkań, zaprojektowanych dla osób starszych. Na podstawie rozmów i ankiet lokalni partnerzy projektu opracowują rekomendacje. Następnie do pracy przystąpią eksperci z Politechniki Wiedeńskiej. Przygotowany przez nich pierwszy prototyp będzie następnie testowany w poszczególnych krajach. Zebrane uwagi posłużą do przygotowania drugiego prototypu, który – po kolejnej fazie testów, zostanie opracowany w formie prototypu numer trzy, gotowego do testowania w docelowych miejscach użyteczności publicznej.
Inspiracje i innowacje
Nowoczesne rozwiązania: toalety z regulowaną wysokością lub kątem nachylenia muszli, podłokietnikami, z funkcją bidetu i suszenia – już istnieją, ale wciąż daleka droga do tego, by stały się częstym widokiem w miejscach publicznych. Są drogie lub wymagają gruntownego remontu i dużej przestrzeni. Ekonomia montażu to nie jedyne wyzwanie, przed jakim stoją wiedeńscy inżynierowie. “Toaleta dla każdego” to właściwie oksymoron, szczególnie, jeśli dotyczy osób z niepełnosprawnościami i z ograniczeniami w poruszaniu się. Przycisk czy dźwignia, a może sterowanie głosem? – daną funkcję można uruchomić na różne sposoby, trzeba wybrać taką, która nie będzie stanowiła dodatkowej bariery dla użytkowników. Inaczej projektuje się dla seniorów – ci bardziej ufają rozwiązaniom bez nadmiaru elektroniki, niż młodsi użytkownicy. Dlatego respondenci, z którymi prowadzone są rozmowy, dobierani są tak, by reprezentowali jak najszerszy zakres potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Są jednak elementy i funkcje, które przydatne są większości: podłokietniki, regulacja wysokości, funkcja bidetu czy funkcja samoczyszcząca (higiena korzystania jest jedną z potrzeb wspólnych wszystkim użytkownikom).
Dostępność, godność, uczestnictwo
Polski Główny Urząd Statystyczny przewiduje, że w 2030 roku osoby powyżej 60 roku życia będą stanowiły 30% polskiego społeczeństwa. Kluczowe jest to, by wraz z długością życia, rosła także jego jakość – od specjalistycznej opieki medycznej, po dostęp usług i narzędzi ułatwiających codzienne funkcjonowanie. W Holandii i Portugalii – krajach, które, jak mogłoby się wydawać, swoją lekcję z dostępności odrabiają dość sumiennie, przeprowadzono badania na grupie 200 osób z niepełnosprawnością ruchową. 66% z nich potrzebuje lub wkrótce będzie potrzebowała wsparcia w korzystaniu z toalety. Prawie 80% tych osób korzysta z toalet dostosowanych do osób z niepełnosprawnościami. A co pozostałymi 20%? Połowa z nich nie jest w stanie korzystać z toalety samodzielnie i nie korzysta z tych dostępnych w miejscach publicznych. 61% z badanej grupy przyznaje, że ze względu na brak możliwości samodzielnego korzystania z toalety, ograniczają dłuższe wyjścia z domów.
Takie osoby rezygnują z odwiedzania muzeów, restauracji, parków, galerii handlowych, nie chodzą do teatrów. Wizyty w urzędach i gabinetach lekarskich planują tak, by nie musieć skorzystać z toalety. Albo wychodzą – ale zawsze w towarzystwie kogoś, kto będzie mógł im w tym pomóc. „Toaleta dla każdego” to szansa na stworzenie urządzenia, które będzie miało szansę na montaż i zastosowanie nie tylko w miejscach o specjalistycznym przeznaczeniu, ale tam, gdzie kwestia dostępności daje ludziom poczucie uczestnictwa, przynależności i szansę na faktyczną integrację społeczną.
AKCJA “Toaleta dla każdego”
Regulamin akcji
1. Organizatorem akcji “Toaleta dla każdego” jest Fundacja “Na miejscu”
2. Akcja realizowana jest na terenie całej Polski, od dn. 15 grudnia 2021 r.
3. Akcja polega na mapowaniu oraz oznaczaniu toalet dostępnych dla wszystkich użytkowników przestrzeni publicznej.
4. Podmioty posiadające lokale użytkowe (instytucje publiczne, prywatne, miejsca spotkań, kultury, sportu, lokale gastronomiczne, sklepy, salony urody, gabinety lekarskie itd.) mogą zgłosić chęć udostępniania swojej toalety – zarówno dostępnej dla osób starszych i niepełnosprawnych, jak i toalet nie spełniających wymogów dostępności z zaznaczeniem jaką infrastrukturą dysponują.
5. Instytucje, lokale i wszystkie zainteresowane podmioty mogą zgłosić chęć uczestniczenia w Akcji poprzez prosty formularz.
6. Każdy podmiot deklaruje, że udostępnia swoją toaletę bezpłatnie dla każdej osoby, która potrzebuje z niej skorzystać indywidualnie (o ile nie zakłóca funkcjonowania danego podmiotu, np. poprzez korzystanie większych grup osób itp.).
7. Podmiot, który uczestniczy w akcji powinien oznaczyć swój lokal naklejką lub znakiem “Tu możesz skorzystać z toalety” z adekwatnymi ikonkami informującymi o typach użytkowników. Do pobrania TUTAJ
8. Gotowe naklejki można zamawiać przez formularz zgłoszeniowy. Koszty produkcji i wysyłki są po stronie Organizatora akcji.
9. Akcja organizowana jest w ramach realizacji międzynarodowego projektu badawczego Toilet for me too. Więcej informacji o projekcie www.toiletforme.com
Projekt jest współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
Koordynatorem projektu w Polsce jest Fundacja na rzecz wspólnot lokalnych „Na miejscu”
www.namiejscu.org
fundacja@namiejscu.org
magda.kubecka@namiejscu.org
marta.trakul@namiejscu.org
